کلاس درس اعتقادات

امروز قصد دارم به یک روایت مهم در مورد طریقه‌ی عاقبت به خیری اشاره کنم.

خواهش من این است که حتماً به سه نکته‌ی کوتاهی که در انتهای روایت اشاره کردم، دقت کنید و درباره‌ی آن‌ها تأمل هم بکنید.

هم در روایات شیعه و هم در روایات اهل‌تسنن آمده است که روزی عمر بن خطاب فردی را نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آورد در حالی که امیرالمؤمنین علیه السلام هم آنجا بودند.

عمر گفت: یا رسول الله این فرد (همان فردی که همراهش بود) از شما نقل کرده است که:

مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ دَخَلَ الْجَنَّة

هر کس بگوید لا اله الا الله، محمد رسول الله وارد بهشت می‌شود.

عمر در ادامه می‌پرسد:

وَ هَذَا إِذَا سَمِعَهُ النَّاسُ فَرَّطُوا فِی الْأَعْمَالِ، أَ فَأَنْتَ قُلْتَ ذَلِکَ، یَا رَسُولَ اللَّهِ

آیا واقعاً این گونه است؟ اگر اینگونه باشد مردم در اعمالشان افراط می‌کنند؟! (مشغول گناه می‌شوند)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در جواب می‌فرمایند:

نَعَمْ، إِذَا تَمَسَّکَ بِمَحَبَّةِ هَذَا وَ وَلَایَتِهِ.¹

بله! (اما با یک شرط) به شرط اینکه به محبت و ولایت این شخص متمسک باشد. (اشاره می‌کنند به امیرالمؤمنین علیه السلام)

سه نکته در مورد این روایت است که به نظر من توجه به این سه نکته خیلی با اهمیت است:

1ـ محور اصلی سؤال، ورود به بهشت است. یعنی کسی که این شرایط را داشته باشد حتماً و بلاتردید وارد بهشت می‌شود (خدا انشاء الله نصیب ما بکند!)

اما صحبتی از اتفاقاتی که برای آن فرد قبل از ورود به بهشت رخ می‌دهد نمی‌شود. پس معنای این روایت و روایات مشابه این نیست که عذابی صورت نمی‌گیرد. (پناه می‌برم به خدا از عذاب برزخ!)

2ـ عمربن خطاب صریحاً یک سؤالی می‌کند که این سؤال ممکن است امروزه سؤال یا شبهه‌ی خیلی از ما باشد. او می‌پرسد در این صورت، مردم به خیال اینکه این شرایط را دارند، مشغول گناه می‌شوند. به عبارت بهتر: «اینطوری که نمیشه آقا!».

خب پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله چه می‌فرمایند؟

گویی ایشان هم این را می‌دانند اما گناهان مردم تا زمانی که با سه شرط زیر منافات نباشد، از ورود به بهشت جلوگیری نمی‌کند:

-          گفتن لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ

-          گفتن مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ

-          تمسک به محبت و ولایت امیرالمومنین علیه السلام

ممکن است کسی بگوید: انسانی که متمسک به ولایت و محبت امیرالمومنین علیه السلام باشد، هیچ‌گاه گناه نمی‌کند. به عبارت بهتر، منظور این روایت، «مستمسکین واقعی» است.

من با این برداشت از روایت موافق نیستم.

هم به این جهت که صریحاً در سؤال خلیفه دوم (که خدا لعنتش کند) به این نکته اشاره شده و هم به جهت انبوهی از روایات که در مورد شفاعت شیعیان گناهکار در منابع روایی ما وجود دارد.

3ـ نکته مهم دیگر این است که اگر فردی می‌خواهد ورود به بهشتش تضمینی باشد، باید طوری زندگی کند که سه شرط فوق را تا آخرین لحظه‌ی حیاتش داشته باشد. بنابراین ممکن است گناهان زیاد، منجر به این شود که این سه شرط یا حداقل یکی را از دست بدهیم. (پناه می برم به خدا)

دوست دارم نظر شما را هم در این مورد بدانم.

پی‌نوشت:

[1]. امالی شیخ طوسی، ج1، ص288؛ صحیح مسلم، ج1، باب من لقی الله تعالی بالایمان.